سنگاب و تاریخچه آن

در زمان‌های قدیم که مانند امروز دستگاه‌های آبسردکن وجود نداشت، اگر مردم در مساجد و حسینیه‌ها و دیگر مکان‌ها تشنه می‌شدند، چگونه می‌توانستند نیاز تشنگی خود را برطرف کنند؟ برای رفع این نیاز ظرف‌های سنگی بسیار بزرگی وجود داشت که به آن سنگاب می‌گفتند. درون این سنگاب‌ها آب‌های تمیز و خنکی ریخته می‌شد، کاسه‌ای کنار آن قرار می‌دادند و همگی از یک کاسه آب می‌نوشیدند. شاید گفتن این موضوع که همه از یک کاسه آب می‌خوردند و بعد کاسه را دوباره داخل آن آب می‌گذاشتند، از نظر بهداشتی مناسب نباشد. اما از نظر سبک زندگی در آن زمان و امکانات محدود ایجاب می‌کرد که اینگونه زندگی کنند.

در این نوشتار قصد داریم تا شما را بیشتر با سنگاب و تاریخچه و انواع آن آشنا کنیم. پس اگر مایل به کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه هستید با ما همراه باشید.

سنگاب‌های موجود در اصفهان

در امامزاده‌ها و مساجد شهر اصفهان بیش از ۵۰ عدد سنگاب وجود داشته و همچنان باقی مانده است، که به دوران صفویه و قاجاریه برمی‌گردد. در اینجا قصد داریم به چند نمونه از سنگاب‌های موجود که همچنان پابرجا هستند اشاره کنیم.

مسجد جامع

در این مسجد تاریخی و قدمت‌دار، چهار سنگاب وجود دارد. یکی از این سنگاب‌ها ایوان درویش است، که دقیقاً در قسمت ایوان شمالی مسجد قرار دارد. جنس این سنگاب از سنگ پارسی است. این سنگاب اول در کنار مقبره‌ی علامه مجلسی قرار گرفته بود. بعدا به مکان جدید که همان قسمت ایوان شمالی مسجد است انتقال پیدا کرده است. بر روی بدنه این سنگاب‌‌ها مطالبی به زبان‌های فارسی و عربی و خط ثلث نوشته شده است. متاسفانه با گذشت زمان به خاطر شکستگی، بیش از نیمی از این شیء تاریخی تخریب گردیده است.

امامزاده اسماعیل

در این امامزاده دو عدد سنگاب وجود دارد، که در قسمت‌های شرق و غرب حوض هستند. سنگابی که در قسمت شرق است، به سنگاب شرقی معروف است. بر روی بدنه این سنگاب کتیبه‌ای  شامل صلوات چهارده معصوم درج شده است. این کتیبه به خط ثلث در اطراف لبه سنگاب تراشیده شده است. اما سنگابی که در ضلع غربی حوض است، به سنگاب غربی معروف است. پایه‌ی آن همانند سنگاب شرقی می‌باشد. بر روی بدنه خارجی آن نیز کتیبه، صلوات بر چهارده معصوم به خط ثلث درج شده است. کنده‌کاری‌هایی به صورت دایره‌ای شکل، که نمایشگر محل قرار گرفتن کاسه‌های آب‌خوری در آن زمان بوده است، در لبه‌های سنگاب چشم نوازی می‌کنند.

مدرسه چهارباغ

در این مدرسه دو عدد از این ظروف یکی در قسمت ورودی و دیگری در خود صحن مدرسه پابرجا می‌باشند. سنگابی که در قسمت ورودی آن است، از جنس سنگ پارسی است. روی آن کتیبه صلوات بر چهارده معصوم به همان خط ثلث برجسته، در لوحه‌های کنده‌کاری شده نوشته شده است. این سازه در سال ۱۱۱۰ قمری دقیقاً در ماه شعبان، توسط “محمد طاهر”، سنگتراش ماهر و زبردست آن زمان ساخته شده است. ولی سنگاب موجود در صحن، در سال ۱۰۹۰ قمری ساخته شده است. ابهامی که همچنان در ساخت این سنگاب‌ها وجود دارد این است که، خود مدرسه در سال های۱۱۱۶ قمری تا ۱۱۲۶ قمری در حکومت سلطان حسین صفوی ساخته شده است، پس چرا این اجسام زودتر ساخته شده‌اند؟ احتمال قوی وجود دارد که این سنگاب‌ها از قبل در جای دیگری ساخته شده بودند و بعد به صحن مدرسه انتقال داده شده‌اند.

سنگاب‌های مسجد امام

در این مسجد هفت عدد از این سازه زیبا وجود دارد. سنگاب‌هایی که متعلق به دوران صفویه هستند، به سنگاب ورودی و چهلستون غربی شناخته می‌شوند.

سنگاب فیروزه کوبی

با گذشت زمان، ظرف‌های بشکه‌ای که به آنها شیرهای آبی متصل بود، کم کم جایگزین سنگاب‌ها شدند و دیگر نیازی به آنها نبود. کم کم با حذف شدن این ظروف از زندگی ما انسان‌ها، هنرمندان اصیل ایرانی تلاش کردند که این یادگار نیاکان از بین نرود و در بین مردم جاودان بماند. به همین دلیل به تهیه انواع سنگاب‌های فیروزه کوبی پرداختند. سنگاب‌های فیروزه کوبی از جمله محصولات سنتی بسیار رایج در استان اصفهان است که حاصل دسترنج هنرمندانی بی‌همتا در این صنعت جاودانه می‌باشد.

کاربرد سنگاب فیروزه کوبی در زندگی امروز

هرچند که دیگر نیازی به سنگاب‌ها برای وضو گرفتن یا نوشیدن آب احساس نمی‌شود، اما نمی‌توانیم وجود آن‌ را از تاریخچه زندگیمان برای همیشه از بین ببریم. به همین خاطر با ساخت سنگاب‌هایی تحت عنوان، تزیینات و ظروف پذیرایی در طرح‌های مختلف این یادگاری دیرین را همیشه به همراه داریم. در صنایع دستی استاد کریمی تلاش شده است، که با ساخت سنگاب‌های فیروزه کوبی برای استفاده به عنوان شکلات خوری، گزخوری، ظرف هدیه میوه، سفره هفت سین، سفره یلدا و غیره چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب کند. اگر به فکر تهیه هدیه یا کالای سنتی هستید، که بتوانید با آن دل علاقه‌مندان را شاد کنید، ما به شما فروشگاه صنایع دستی استاد کریمی را پیشنهاد می‌دهیم.

ابعاد و انواع سنگاب فیروزه کوبی

اندازه‌های مختلف سنگاب فیروزه کوبی در طرح و مدل‌های مختلفی ساخته و پرداخته می‌شوند، که در اینجا به چند نمونه از آن اشاره می‌کنیم.

سنگاب کوچک فیروزه کوبی

سایز این سنگاب‌ها از ۱۱ سانتی متر آغاز می‌شود.هر سایز از این ظروف برای یک مصرف خاصی مورد استفاده قرار می‌‍‌گیرد. مثلا شکلات خوری، گز خوری ، ظرف‌های میوه ،سفره هفت سین و یلدا و غیره

سنگاب فیروزه کوبی بزرگ

این نوع بیشتر برای تزیین به کار برده می‌شود. سنگاب فیروزه کوبی بزرگ به عنوان دیزاین دکوراسیون منزل و گوشه اتاق و یا داخل ویترین یا روی میز کاربرد فراوان دارد. ارتفاع آن  ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر است و در انواع مدل‌ها مانند ترنج و ساده وجود دارد.

سنگاب قلمزنی فیروزه کوبی

درون بعضی از این ظروف ساده و بعضی هم قلم‌زنی شده است. علت تفاوت این دو نوع به سلیقه خریدار برمی‌گردد. البته ناگفته نماند که این قلم‌زنی، بیشتر برای تزیینات مورد استفاده قرار می‌گیرد. چون درون این ظروف خالی است، اگر قلم‌زنی شود جلوه خاصی به آن‌ها می‌بخشد.

تضمین کیفیت سنگاب در صنایع کریمی

در خرید هر محصول قطعاً برای شما کیفیت آن محصول در وهله اول مورد نظر می‌باشد. در خرید سنگاب فیروزه کوبی هم حتما باید کیفیت آن برای شما مورد تایید باشد. تمام محصولات فروشگاه صنایع دستی استاد کریمی دارای گارانتی ویژه تحت عنوان شناسنامه معتبر می‌باشند. این ضمانت موجب شده است که محصولات این برند دارای خدمات پس از فروش باشد و اطمینان خاطر شما را در هنگام خرید جلب نماید.